دادگاه خانواده چه دادگاهی است ؟

دادگاه خانواده چیست ؟

 

دادگاه خانواده، دادگاهی است که قوه قضاییه برای رسیدگی به اختلافات مربوط به امور خانواده تعیین کرده‌ و به طور اختصاصی به دعوای خانوادگی رسیدگی می نماید.

این دادگاه به موجب قانون حمایت از خانواده (۱۳۹۱) به عنوان یک دادگاه اختصاصی تشکیل گردید البته دادگاههای خانواده مراجع استثنایی و اختصاصی نیستند بلکه شعبی از دادگاههای عمومی به حساب می ایند و تا قبل از تصویب این قانون، شعبی از دادگاه عمومی حقوقی به طور تخصصی به دعاوی خانوادگی رسیدگی می نمودند.

به موجب قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ قوه قضاییه مکلف است در هر حوزه قضایی به تعداد کافی شعبه دادگاه خانواده تشکیل دهد. اما در شهر های بسیار کوچک که دادگاه خانواده تشکیل نشده است دادگاه مستقر در آن حوزه به امور مربوط به دعاوی خانوده رسیدگی می کند اما در خصوص پرونده های اصل نکاح و انحلال آن، به نزدیک ترین دادگاه خانواده ارجاع می شود.

بر طبق قانون مذکور وجود قاضی مشاور زن علاوه بر قاضی رسیدگی کننده پیش بینی شده است قضات دادگاه خانواده می بایستی متاهل و حداقل چهار سال سابقه خدمت قضایی داشته باشند.

طبق قانون حمایت خانواده، قوه قضاییه مکلف است در هر حوزه قضایی به تعداد کافی دادگاه خانواده تشکیل دهد.

 

امور و دعاوی خانوادگی

به موجب ماده ۴ قانون حمایت خانواده مصوب ۹۱  رسیدگی به امور و دعاوی زیر در صلاحیت دادگاه خانواده است:

نامزدی و خسارت ناشی از برهم زدن آن

نکاح دایم، موقت و اذن در نکاح

شروط ضمن عقد نکاح

ازدواج مجدد

جهیزیه

مهریه

نفقه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت

تمکین و نشوز

طلاق، رجوع، فسخ و انفساخ نکاح، بذل مدت و انقضای آن

حضانت و ملاقات طفل

نسب

رشد، حجر و رفع آن

ولایت قهری، قیمومت، امور مربوط به ناظر و امین

نفقه اقارب

امور راجع به غایب مفقودالاثر

سرپرستی کودکان بی سرپرست

اهدای جنین

تغییر جنسیت

در صورتی که در حوزه قضایی دادگاه خانواده تشکیل نشده باشد یا به تعداد کافی نباشد، دادگاه های عمومی و حقوقی مستقر در آن حوزه یا شعب دادگاه عمومی فعلی ویژه رسیدگی به دعوای خانوادگی با ساختار موجود ولی با رعایت تشریفات این قانون، به دعاوی رسیدگی می نمایند.

همچنین در حوزه قضایی بخش، چنانچه دادگاه خانواده تشکیل نشده باشد، دعاوی راجع به اصل نکاح و انحلال آن در هر صورت در دادگاه خانواده نزدیک ترین حوزه قضایی هر استان رسیدگی خواهد شد. ( ماده ۲ آیین نامه اجرایی قانون حمایت خانواده ( مصوب ۱۳۹۳/۱۱/۲۷)

 

در نهایت قانونگذار به منظور کاهش تراکم پرونده ها در دادگاه خانوده، به موجب قانون شورای حل اختلاف ( مصوب ۱۳۹۴/۰۹/۱۶ ) قسمتی از دعاوی مالی که از سال ۹۱ در صلاحیت دادگاه خانواده بود را از صلاحیت این دادگاه خارج و رسیدگی به آنها را در صلاحیت شورای حل اختلاف قرار داد:

« ماده ۹- در موارد زیر قاضی شورا با مشورت اعضای شورا رسیدگی و مبادرت به صدور رای می نماید: … بند ج – دعاوی خانوادگی راجع به جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب مقرر در بند الف در صورتی که مشمول ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۹۱ نباشد. »

بنابراین دعاوی مربوط به جهزیه و مهریه و نفقه در صورتی که دارای هر دو شرط ذیل باشند، در صلاحیت شورای حل اختلاف است، در غیر این صورت دعوا همچنان در صلاحیت دادگاه خانواده است

در صورتی که دعوا مستقل از دعوای طلاق مطرح شده باشد ( ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده )

 آدرس مجتمع قضایی خانواده در تهران

در تهران ۵ مجتمع قضایی خانواده وجود دارد که عبارتند از: مجتمع قضایی خانواده ، مجتمع قضایی خانواده ، مجتمع قضایی شهید باهنر، مجتمع قضایی شهید مفتح، مجتمع قضایی شهید صدر ( ۲ شعبه ) .

نکته: برای ثبت هر نوع دادخواستی در امور خانواده می بایستی در ایتدا به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرد.

نکته: برای پرونده های مطالبه نفقه فرزند یا مطالبه نفقه معوقه توصیه می شود مستقیما به شورای حل اختلاف مراجعه شود.